Henryk Lesiński

Powstała rodzina Lesińskich

Henryk Lesiński, syn Bolesława i Stanisławy Wrońskiej, urodził się 13.07.1906 r. w Mławie (woj. warszawskie, Polska).

W dokumentach rodzinnych zachował się odpis metryki urodzenia Henryka Lesińskiego.

Ojciec Bolesław Lesiński był młynarzem, miał w Mławie wiatrak i dom z ogrodem. W marcu 1906 r., podczas powrotu z Warszawy, zmarł nagle w pociągu, a więc przed narodzeniem syna Henryka.

Matka Stanisława Lesińska po śmierci męża nie mogła poradzić sobie z prowadzeniem przemiału zboża w wiatraku i wkrótce wyszła ponownie zamąż za Franciszka Różańskiego.

Henryk Lesiński miał rodzeństwo: Janinę, Bolesława i Stanisława, którzy zmarli w dzieciństwie, oraz starszą siostrę Leokadię. Miał także trzy siostry przyrodnie: Halinę, Zofię i Elżbietę - Różańskie.

Skutki I Wojny światowej dla rodziny

Podczas I WŚ (WŚ - Wojna Światowa) rodzina ucieka z Mławy przed działaniami wojskowymi, w wyniku których zostały doszczętnie zniszczone dom i wiatrak. Przeżycia te były przyczyną ciężkiej choroby Stanisławy Lesińskiej-Różańskiej i jej śmierci w 1921 r. Wydarzenia te spowodowały, że warunki materialne rodziny były bardzo trudne. Henryk Lesiński wspomina o tym w swoim Życiorysie.

Młodzieńcze lata Henryka Lesińskiego

Henryk Lesiński uczęszczał do szkoły elementarnej i uczył się po niemiecku a po powstaniu Państwa Polskiego do szkoły polskiej. Po ukończeniu nauki w tych szkołach Henryk Lesiński uczęszczał do Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Mławie. Po śmierci matki w 1921 r., z powodu trudnej sytuacji materialnej, musiał przerwać naukę w gimnazjum po ukończeniu 6-ej klasy w 1924 r.

Odpis świadectwa ukończenia 6-tej klasy Gimnazjum imienia Staniława Wyspiańskiego w Mławie przez Henryka Lesińskiego.

Henryk Lesiński zostaje nauczycielem w Rzeczpospolitej Polskiej

Po przerwaniu nauki w Gimnazjum Henryk Lesiński od 15.07.1924 r. uczęszczał na Kurs Metodyczno-Praktyczny dla Nauczycieli w Łodzi.

Ponieważ był obywatelem polskim od 01.09.1924 otrzymał nominację na stanowisko tymczasowego nauczyciela w jednoklasowej publicznej szkole powszechnej w Kołacinku (gm. Mroga Dolna, pow. brzeziński, woj. łódzkie, Polska).

Poświadczenie obywatelstwa polskiego wydane przez Starostę Mławskiego dla Henryka Lesińskiego.

W listopadzie 1924 roku Szkolna Rada Powiatowa w Brzezinach powierzyła Henrykowi Lesińskiemu stanowisko członka Dozoru Szkolnego w gminie Mroga Dolna.

Działalność pedagogiczna Henryka Lesińskiego

W 1925 r. Henryk Lesiński ukończył 4-tygodniowy Kurs Metodyczno-Pedagogiczny w Piotrkowie Trybunalskim i zdał egzamin na nauczyciela publicznych szkół powszechnych.

Od 1.9.1925 r. został przeniesiony, na własną prośbę, na stanowisko nauczyciela w trzyklasowej Publicznej Szkole Powszechnej w Dobrej (gm. Dobra, pow. brzeziński, woj. łodzkie, Polska).

Podczas pracy w tej szkole został także członkiem Dozoru Szkolnego w gminie Dobra.

Dokumenty Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego w sprawie grupy uposażenia Henryka Lesińskiego - nauczyciela w trzyklasowej Publicznej Szkole Powszechnej w Dobrej.

Spełnienie obowiązku wojskowego

W roku 1926 Henryk Lesiński był zobowiązany zgłosić się do poboru wojskowego w Gminie Dobra. Jako nauczyciel został przeniesiony do rezerwy w roku 1927 bez odbycia zasadniczej służby wojskowej.

Odbył obligatoryjne, wakacyjne ćwiczenia rezerwy w latach 1928, 1929 i 1932. Jako strzelec rezerwy nie otrzymał karty mobilizacyjnej.

Dokumenty wojskowe Henryka Lesińskiego - zaświadczenie o zgłoszeniu się do poboru, zaświadczenie o niewydaniu karty mobilizacyjnej, książeczka wojskowa.

Działalność oświatowa i związkowa

Henryk Lesiński jako nauczyciel miał wpojone zasady, że powinien być działaczem społecznym i oświatowym. W latach 1926 do 1928 był więc prezesem Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w gminie Dobra. W roku szkolnym 1926/27 założył w Dobrej wieczorowe kursy dokształcające dla młodzieży.

W latach 1926/27 pełnił funkcję prezesa “Ogniska” Związku Nauczycielstwa Polskich Szkół Publicznych - ZNPSP. Od 1933 r. aż do 1939 r. był również aktywnym członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego - ZNP.

Od 1927 r. do września 1939 r. Henryk Lesiński był naczelnikiem Ochotniczej Straży Pożarnej w Dobrej.

Henryk Lesiński był aktywnym członkiem Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.

Henryk Lesiński był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Budowa Pomnika Powstańców 1963 r. w Dobrej

W 1927 r., wspólnie z nauczycielami-członkami ZNPSP, Henryk Lesiński był inicjatorem powołania Tymczasowego Komitetu Budowy Pomnika na Grobach Powstańców 1863 r. w Dobrej. Został wybrany jego prezesem. Tymczasowy Komitet rozpropagował ideę pomnika wśród społeczeństwa i w maju 1927 r. został powołany Komitet Budowy Pomnika na Grobach Powstańców 1863 r. w Dobrej. Henryk Lesiński zostaje aktywnym członkiem Komitetu pełniąc funkcję sekretarza. Komitet zbierał środki na budowę Pomnika wśród ubogiej społeczności gm. Dobra i po 4 latach przystąpił do jego budowy. Pomnik został ukończony w 1933 r. i uroczyście odsłonięty.

Praca Henryka Lesińskiego w szkole w Moskulach

Od 1.9.1929 r. Henryk Lesiński został przeniesiony, na własną prośbę, na stanowisko nauczyciela w dwuklasowej Publicznej Szkole Powszechnej w Moskulach w gm. Dobra. Tutaj rozpoczął gromadzić pomoce dla uczniów, umożliwiające łatwiejsze przyswajanie wiedzy. Udało mu się osiągać wysoki poziom nauczania. Inspektorzy szkolni, sprawdzający pracę nauczycieli i wyniki prac kontrolnych uczniów, oceniali wysoko te działania.

W szkole tej Henryk Lesiński zorganizował także dokształcające kursy wieczorowe dla młodzieży, która wcześniej często nie kończyła wymaganych 6-iu klas.

Wspólne życiowe problemy dwojga ludzi i finał

Działający w Dozorze Szkolnym gm. Dobra Henryk Lesiński spotykał się z wieloma nauczycielkami i nauczycielami na zebraniach szkoleniowych i organizacyjnych. Tam zwrócił uwagę na drobną, wątłą, młodą nauczycielkę, która też z pasją starała się działać społecznie i oświatowo wśród społeczności wiejskiej. Mieli więc wspólne zainteresowania i poznawali się coraz lepiej.On zrezygnował z dalszego kształcenia się, bo musiał zarabiać na życie i pomagać rodzinie. Ona z tych samych powodów nie kształciła się dalej, bo musiała zarabiać i pomagać swojej rodzinie.

Finał tej znajomości był oczywisty: w dniu 9 sierpnia 1930 r. w Piotrkowie Trybunalskim Henryk Lesiński i Michalina Śpiewak zawierają związek małżeński. W związku tym urodziło się dwoje dzieci: 26.04,1932 r. Sławomir Henryk i 25.10.1935 r. Teresa Zofia.

Zdjęcie ślubne Michaliny Śpiewak i Henryka Lesińskiego.

Akt małżeński Michaliny i Henryka Lesińskich.

Właściwa praca przynosi efekty

Od 1.9.1930 r. Henryk Lesiński został p.o. kierownikiem dwuklasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Moskulach. W wyniku jego usilnej pracy poziom szkoły znacznie wzrósł. Pojawili się nowi nauczyciele. Zwiększył się księgozbiór biblioteczny. Organizowano loterie fantowe i za zebrane pieniądze zakupiono nowe pomoce naukowe dla uczniów. Spowodowało to pozytywną ocenę Kuratorium, które od 1.09.1931 r. podniosło stopień organizacyjny szkoły do trzyklasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Moskulach.

Ofiarna praca jest widziana i nagradzana

W 1931 r. przeprowadzano w kraju Drugi Powszechny Spis Ludności, podczas którego Henryk Lesiński był komisarzem spisowym. 10.06.1932 r. za wyróżniającą pracę podczas spisu Główny Urząd Statystyczny nadał odznakę nr 30-196 “Za Ofiarną Pracę”.

W roku 1931 podczas Drugiego Powszechnego Spisu Ludności Henryk Lesiński był komisarzem spisowym. Za tę pracę Główny Urząd Statystyczny nadał mu odznakę “Za Ofiarną Pracę”.

W 1933 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego ogłosiło konkurs na stanowisko kierownika Publicznej Szkoły Powszechnej w Moskulach. Konkurs ten wygrał Henryk Lesiński i od 1.8.1933 r. został mianowany przez Kuratorium kierownikiem tej szkoły.

Henryk Lesiński zgłosił swoją kandydaturę w konkursie na stanowisko kierownika Publ. Szk. Powsz. w Moskulach, wygrał konkurs i Inspektor Szkolny w Brzezinach mianował go kierownikiem tej szkoły od 1.8.1933 r.

W 1934 r. Henryk Lesiński uczestniczył w wakacyjnym 4-tygodniowym kursie społeczno-oświatowym w Willi-Górze i od września tego roku został gminnym instruktorem oświaty pozaszkolnej.

W październiku 1934 r. Henryk Lesiński założył w Moskulach Koło Związku Rezerwistów, Kółko Rolnicze a od 1935 r. Oddział Związku Strzeleckiego. Te poczynania miały na celu uczenie rolników własciwej uprawy roli, nowych, bardziej plennych odmian roślin. Konieczność wzmacniania bezpieczeństwa Państwa wymagała zapoznawania rezerwistów z nowymi rodzajami broni i ćwiczeniu umiejętności strzeleckich.

Studia Henryka Lesińskiego w Collegium Pedagogicum

W roku 1935/36 Henryk Lesiński rozpoczął studia na Wydziale Pedagogiki Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie oddział w Łodzi. W dniu 30.03.1938 r. złożył egzamin i otrzymał świadectwo nr 227 ukończenia 2-letniego kursu Collegium Pedagogicum WWP w Warszawie.

Legitymacja Henryka Lesińskiego, słuchacza Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie oddział w Łodzi.

W dniu 9.5.1935 r. Kuratorium Szkolne Okręgu Warszawskiego nadało Henrykowi Lesińskiemu Brązowy Medal za Długoletnią Służbę nr 11906.

Dyplom nadania Henrykowi Lesińskiemu Brązowego Medalu za Długoletnią Służbę przez Kuratorium Okręgu Szkolnego \ Warszawskiego.

Wypadki się zdarzają

W 1936 r., podczas powrotu rowerem z gminy Dobra do domu, Henryk Lesiński został potrącony przez samochód ciężarowy. Kierowca tego samochodu zatrzymał się, podszedł do potrąconego, podniósł go, wsadził do szoferki. Rower załadował na skrzynię i zawiózł Henryka Lesińskiego do szpitala Kasy Chorych w Łodzi przy ulicy Łagiewnickiej. Tam okazało się, że ma on złamany obojczyk i stłuczenia kręgosłupa.

Kierowca wrócił z rowerem do Wilanowa, powiadomił żonę Michalinę Lesińską o zdarzeniu i zawiózł ją do szpitala. Po czterech tygodniach Henryk Lesiński wrócił do domu. Po krótkim wypoczynku, z ręką na temblaku, kierował dalej szkołą w Moskulach.

Dalsza działajność szkolna i społeczna Henryka Lesińskiego

Od 1937 r. Henryk Lesiński sprawował funkcję gminnego kontrolera Kół Towarzystwa Powszechnego Budownictwa Publicznych Szkół Powszechnych (PBPSP). Był także członkiem Gminnej Komisji dla uczniów wybitnie uzdolnionych. W październiku 1938 r. założył w Moskulach Koło Towarzystwa PBPSP.

W grudniu 1938 r. został wybrany radnym gromadzkim Gromady Wilanów w gm. Dobra.

Przebieg pracy Henryka Lesińskiego w charakterze nauczyciela od 1.09.1924 r. do 1939 r. podany jest w Wykazie stanu służby i potwierdzony w legitymacji służbowej, wydanej przez Inspektora Szkolnego Łódzkiego.

Wyciąg ze stanu służby Henryka Lesińskiego od 1.09.1924 r. do lipca 1939 r. (tj. miesiąca wypełnienia wykazu).

Legitymacja służbowa Henryka Lesińskiego wydana przez Inspektora Szkolnego Łódzkiego.

Wybuch I WŚ zmienia wszystko

1 września 1939 r. nazistowkie Niemcy napadają na Polskę. To początek I WŚ (Wojny Światowej).

Po wybuchu wojny Henryk Lesiński na polecenie władz RP zdaje posiadany pistolet. Nie ma karty mobilizacyjnej, nie ma powołania do wojska i wobec podejścia Wehrmachtu w pobliże Łodzi w dniu 7 września 1939 r. wraz z rodziną udaje się pieszo szosą w kierunku Warszawy.

Po wybuchu wojny, zgodnie z zarządzeniem władz RP, Henryk Lesiński zdaje posiadany pistolet na posterunku Policji w Strykowie.

Za Strykowem kolumny uciekinierów doznają bombardowania i ostrzeliwania z karabinów maszynowych przez niemieckie samoloty. W tej sytuacji w dalszą drogę rodzina Lesińskich wyrusza bocznymi drogami i w dniu 9 września dociera do wsi Łyszkowice k/Łowicza. Tam Henryk Lesiński zostawia rodzinę u rolnika a sam udaje się do Warszawy.

W Warszawie do kapitulacji miasta

9 września 1939 r. Henryk Lesiński dociera do Warszawy. Nie ma przydziału do wojska więc Henryk Lesiński walczy w Ochotniczych Oddziałach Obrony Warszawy.

Po kapitulacji Warszawy Henryk Lesiński wychodzi w połowie października 1939 r. Idzie przez Łyszkowice k/Łowicza. Wstępuje do domu rolnika, w którym zostawił żonę z dziećmi. Dowiaduje się, że żona w końcu września 1939 r. wróciła z dziećmi do domu w Wilanowie. Henryk Lesiński przenocował u rolnika i rano poszedł do Wilanowa. Rodzina znowu była w komplecie.

W październiku 1939 r. ludności polskiej, zamieszkałej na terenach włączonych do III Rzeszy, wydano niemieckie dowody tożsamości t.zw. Ausweis.

Niemiecki dowód tożsamości (Ausweis) Henryka Lesińskiego.

Szkoła w pierwszych dniach okupacji

Henryk Lesiński dowiaduje się, że w szkole w Moskulach kwateruje Wermacht. Następnego dnia idzie do szkoły i tam rozmawia z oficerami (świetnie mówi po niemiecku). Dowiaduje się, że w najbliższych dniach opuszczą szkołę. Zabiega więc w gm. Dobra o otwarcie szkoły w Moskulach.

W listopadzie 1939 r. Wehrmacht opuszcza szkołę. Henryk Lesiński uruchamia zajęcia szkolne. Zajęcia szkolne prowadzą: on, jego żona i jedna nauczycielka. Nauka trwa do Świąt Bożego Narodzenia i zostaje wznowiona po świętach.

W dniu 27 stycznia 1940 r. Henryk Lesiński dostaje od niemieckiego wójta Ludwika Schwarza polecenie przerwania lekcji i zamknięcia szkoły z dniem 29 stycznia 1940 r. W pierwszych dniach lutego 1940 roku zdaje szkołę i inwentarz szkolny.

W dniu 27 stycznia 1940 roku Henryk Lesiński dostaje od niemieckiego wójta Gminy Dobra Ludwika Schwarza polecenie przerwania lekcji i zamknięcia szkoły w Moskulach do dnia 29 stycznia 1940 r.

Przed zamknięciem szkoły w ciągu kilku dni Henryk Lesiński wynosi z biblioteki szkolnej najcenniejsze książki i podręczniki, które zostają zapakowane w skrzynie i zakopane w piwnicy domu, w którym mieszka. Książki te po wyzwoleniu odkopuje jego żona Michalina Lesińska i przekazuje do biblioteki szkolnej w Moskulach.

Aresztowanie Henryka Lesińskiego

Po zamknięciu szkoły Henryk Lesiński zaczyna szukać pracy. W lutym 1940 r. dowiaduje się, że Mleczarnia ze Strykowa otwiera zlewnię mleka w pomieszczeniach sklepu Persanowskiego, do której okoliczni rolnicy mają dostarczać codziennie mleko. Udaje mu się dostać pracę w charakterze robotnika w tej zlewni mleka w Wilanowie i zapewnić skromny byt rodzinie. Praca jest ciężka. Codziennie od 4-tej godz. ma być przyjmowane mleko. Trzeba przygotować bańki, wymyć je i wydenzyfikować. Przyjmując mleko w specjalnej księdze trzeba zanotować: dane rolnika, liczbę litrów mleka, procent tłuszczu, sprawdzić swieżość mleka, wlać do odpowiednio oznaczonych baniek. Bańki należy przygotować do odbioru o godz. 8.00. Bańki te odbiera furgon z mleczarni w Strykowie.

Wszystkie obowiązki domowe musi wypełniać żona Michalina Lesińska, a dzieci muszą pozwolić ojcu wypocząć, a więc zachowywać się cicho.

W marcu 1940 r. pojawia się niespodziewany gość. Jest to kolejarz Józef Lec z Brwinowa, który dostał polecenie poprowadzić pociąg z Warszawy do Łodzi. Ze sobą zabrał Zofię Śpiewak, matkę Michaliny Lesińskiej. Rodzina z Brwinowa nie wiedziała co się dzieje z rodziną Lesińskich.

Po zapoznaniu się z sytuacją Zofia Śpiewak postanowiła zostać w Wilanowie, tłumacząc że w Brwinowie są dwie rodziny, które mogą się wspierać a tu jest jedna i potrzebuje wsparcia z Jej strony. Ta decyzja okazała się być zbawienna. Józef Lec wrócił więc sam do Brwinowa.

6.5.1940 r. Henryk Lesiński zostaje aresztowany przez funcjonariusza Gestapo i osadzony w więzieniu w Strykowie. Wieczorem pojawia się nieznany człowiek i wręcza Michalinie Lesińskiej kartkę. Był to gryps z wiadomością o wyjeździe “na posadę” i prośbą o przysłanie czegoś do jedzenia. Rano następnego dnia Michalina Lesińska w pośpiechu udaje się do Strykowa. Okazuje się, że więźniowie zostali w nocy wywiezieni z więzienia, nie wiadomo dokąd.

Po aresztowaniu 6.05.1940 r. Henryk Lesiński przebywa w więzieniu w Strykowie skąd przesyła do żony gryps. Wspomniany w grypsie “Józek” to Józef Jabłoński, nauczyciel ze Szczawina k/Strykowa, z którym przyjaźnił się Henryk Lesiński.

Pobyt w obozie KL Dachau

Rodzina Lesińskich po informacji o wywiezieniu Henryka Lesińskiego w nieznanym kierunku czeka z niecierpliwością na jakiś sygnał od niego. Mijają tygodnie i wreszcie dochodzi Pocztówka datowana 24.06.1940 r., w której Henryk Lesiński informuje, że nazywa się teraz Heinrich Lesinski i jest więźniem nr 10275 obozu koncentracyjnego KL Dachau, mieszka w Baraku 12, Izbie 1.

Z KL Dachau przesyła do rodziny skąpe listy (7 lipca 1940 r., 21 lipca 1940 r.), w których zawsze jest “zdrowy i czuje się dobrze”. Pozdrawia żonę, dzieci i babcię, pyta o ich zdrowie. Prosi o przesłanie pieniędzy, bez których nie może kupić blankietów listów i znaczków pocztowych. Na koniec pozdrawia znajomych i kolegów. W niektórych listach widać ślady cenzurowania bo świadczą o tym wycięte fragmenty listów.

Ostatni list z KL Dachau wysyła 4.08.1940 r.

Pobyt w obozie KL Mauthausen

Po kilku dniach rodzina dostaje list, wysłany w sierpniu 1940 r. z KL Mauthausen, w którym Henryk Lesiński informuje, że: umieszczono go w Baraku 11, Izba 2 i nadano mu nr. 2820. Z tego obozu Henryk Lesiński wysyła kilka listów do rodziny.

Jak zwykle listy Henryka Lesińskiego zawierają skąpe informacje o rzeczywistym stanie jego zdrowia i samopoczuciu. Pozdrawia żonę, dzieci i babcię. Pyta o ich zdrowie, zachowanie dzieci, czy nie są głodne. Dziękuje za przesłane pieniądze i prosi o następne. Na koniec pozdrawia znajomych i kolegów.

Pobyt w obozie KL Gusen

W styczniu 1941 r. wysyła pocztówkę z informacją , że od dnia 24.01.1941 r. zostaje więźniem obozu KL Gusen. Początkowo umieszczono go w Baraku 18 z poprzednim numerem 2820.

W KL Gusen Henrykowi Lesińskiemu nadano nr 8570 i osadzono w Baraku 14, Izbie A.

Henryk Lesiński pisze do rodziny kilka listów. Listy z KL Gusen też są podobne w treści. Dziękuje za listy i za przesłane pieniądze. Informuje, że jest zdrowy i rześki. Pyta o zdrowie rodziny, co robią dzieci, jak się zachowują, czy są grzeczne i posłuszne. Interesuje się pracą żony, zdrowiem Babci. Prosi o informacje o dalszej rodzinie, pyta o znajomych i kolegów, przekazuje im pozdrowienia.

W liście datowanym 13.07.1941 r. podaje, że umieszczono go w Baraku 24, Izbie B, w liście z 7.09.1941 r. podaje Barak 31, Izba A, w liście z 26.10.1941 r. podaje Barak 31, Izba B.

Ostatni list z KL Gusen Henryk Lesiński pisze 23.11.1941 r. z Baraku 31, Izby B.

Oczekiwanie na kolejny list od Henryka Lesińskiego

W liście z listopada 1941 r. był załączony formularz do wysłania paczki z okazji Świąt Bozego Narodzenia. Cała rodzina zajęła się przygotowaniem tej paczki i jej zapakowaniem, aby zdążyć wysłać ją w nakazanym terminie. Czas upływał a od Henryka Lesińskiego nie było listu. Smutne to były święta.

W pierwszych dniach stycznia 1942 r. do mieszkania w Wilanowie (gm. Dobra, pow. brzeziński, woj. łódzkie) przyszli dwaj żandarmi niemieccy (jeden mówił po polsku). Po wypytaniu żony Michaliny Lesińskiej kim jest dla niej Henryk Lesiński i gdzie jest obecnie (???) zakomunikowali, że zmarł w KL Gusen!! Michalina Lesińska usłyszawszy te słowa zemdlała i upadła na podłogę. Żandarmi podnieśli ją i położyli na łóżku. Zofia Śpiewak zajęła się córką, która po dość długim czasie odzyskała przytomność. Wówczas żandarmi polecili jej zwrócić się do KL Gusen z prośbą o przysłanie rzeczy zmarłego Henryka Lesińskiego.

Sposób zawiadomienia o śmierci Henryka Lesińskiego był nietypowy. Zwykle przysyłano zawiadomienie o śmierci więźnia. Ponieważ w tym czasie rozeszła się pogłoska o ucieczce więźniów z obozów koncentracyjnych, Michalina Lesińska przypuszczała, że być może w tej grupie był Henryk Lesiński i dlatego, aby nie dawać powodu Gestapo do myślenia że ona o tym wie, pismem datowanym dnia 20.01.1942 r. zwraca się do administracji KL Mauthausen-Gusen z prośbą o przysłanie aktu zgonu i odesłanie rzeczy Henryka Lesińskiego.

Pismo Michaliny Lesińskiej do KL Gusen o przysłanie potwierdzenia śmierci Henryka Lesińskiego i przysłanie jego rzeczy.

Po zawiadomieniu o śmierci Henryka Lesińskiego

Podczas pobytu w obozach koncentracyjnych Henryk Lesiński otrzymywał od żony Michaliny Lesińskiej pieniądze a także, gdy tylko było zezwolenie (zwykle z okazji Świąt Bożego Narodzenia), paczki żywnościowe. Było to okupione ciężką pracą żony i wyrzeczeniami całej rodziny. Wszyscy starali się pomagać okolicznym rolnikom w pracach gospodarskich i uprawach roślinnych i dostawać za to “zapłatę” w postaci produktów zywnościowych (mleko, jajka, drób, ziemniaki, owoce, itp.). Zarobione przez Michalinę Lesińską pieniądze można było przesłać Henrykowi Lesińskiemu, Antoniemu Śpiewakowi (bratu Michaliny, więźniowi KL Stuthoff) oraz Leokadii Liszewskiej (siostrze Henryka Lesińskiego, więźniarce KL Ravensbruck).

Na początku lutego 1942 r. Michalina Lesińska dostaje z KL Mauthausen II, datowane 30.01.1942 a wysłane 31.01.1942, zawiadomienie o śmierci więźnia Henryka Lesińskiego w dniu 4 grudnia 1941 r. o godzinie 8.00 rano.

W czerwcu 1942 r. Michalina Lesińska dostaje zwrot walizki z rzeczami zmarłego Henryka Lesińskiego, które musi odebrać z urzędu Landrata w Łodzi. W walizce brakuje niektórych rzeczy, jednak Michalina Lesińska o tym nie mówi, ponieważ wierzy że jej mąż żyje i te rzeczy zabrał ze sobą.

Koniec okupacji - brak informacji o Henryku Lesińskim

Po wyzwoleniu z okupacji nazistowskich Niemiec Michalina Lesińska poszukuje informacji o losach Henryka Lesińskiego kontaktując się ze znajomymi i przyjaciółmi. Zostaje także wraz z dziećmi podopieczną nr. 4834 Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych w Łodzi i rozpoczyna poszukiwanie byłych więźniów, którzy być może spotkali w obozach Henryka Lesińskiego i mogliby przekazać wiadomości o jego losach. Nie udało się jednak trafić na osoby, które spotkałyby Henryka Lesińskiego.

Odpis zaświadczenia wydanego przez Zarząd Koła Polskiego Związku byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych.

Kto spowodował aresztowanie Henryka Lesińskiego?

W lutym 1948 r. Michalina Lesińska otrzymała list datowany 10.02.1948 z miejscowości Dŏlme w Niemczech podpisany: Antoni Goss (adres: Dŏlme Nr 4, Post Bodenwerder, Kreis Holzminden Weser). W liście Goss informuje, że Ludwik Schwarz (adres: Aupitz, Portstr. nr 18, Ŏber. Weisenfels. II, Saule) przyczynił się do aresztowania Henryka Lesińskiego i proponuje wydanie go władzom polskim. Pisze, że może także wskazać miejsce pobytu innych przestępców wojennych, takich jak np. Kisman, Zoller czy Wolbert.

Michalina Lesińska przekazała odpis tego listu prokuraturze w Łodzi, ale żadnych informacji o dalszym biegu spraw od prokuratury nie uzyskała.

Warto tu zwrócić uwagę, że w listach Henryka Lesińskiego wymieniane są nazwiska jego niemieckich przyjaciół i znajomych, których pozdrawia i pyta żony czy jej pomagają. Nawet sugeruje, aby udała się do nich z prośbą o pomoc. Oto te nazwiska: Herman, Coler (Zoller), Schwarz, Kisman. Wiadomo tylko, że Michalina Lesińska udała się do Hermana, który powiedział: “proszę więcej nie przychodzić, ja pani męża nie znałem”.

Michalina Lesińska przy każdej okazji, nawet spotykając nieznajomych rozmawiających o obozach koncentracyjnych, starała się dowiedzieć czegokolwiek o Henryku Lesińskim. Do końca życia (zmarła 24.09.1957 r.) wierzyła, że jej mąż uciekł z obozu.

Rok 2005 - pierwsze informacje o Henryku Lesińskim

We wrześniu 2005 r. Sławomir Lesiński i Teresa Lesińska-Wołodko otrzymali jednobrzmiące pisma z dnia 7.09.2005 (Sygn. akt S 55/05/Zn) z Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Oddział w Szczecinie przy ul. K. Janickiego 30, 71-270 Szczecin, w których prokurator Jolanta Jędrzejowska informuje o prowadzonym śledztwie w sprawie zamordowania w latach 1939-1945 w zamku Hartheim k/Linzu w Austrii nieustalonej liczby obywateli polskich a wśród nich w dniu 4 grudnia 1941 r. Henryka Lesińskiego i prosi o potwierdzenie czy wymieniony jest ich ojcem. W odpowiedzi na to pismo, Sławomir Lesiński i Teresa Lesińska-Wołodko podali znane im fakty i potwierdzili, że Henryk Lesiński istotnie jest ich ojcem.

Dokładniejsze informacje o Henryku Lesińskim

Z Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie nadesłano dalsze materiały dotyczące Henryka Lesińskiego. Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Wiedniu w roku 2004 przyłała informację, że w zamku Hartheim, podczas prac badawczych w miejscach wysypywania popiołów ofiar, znaleziono metalowe znaczki rozpoznawcze zamordowanych więźniów. Udało się odczytać numery i identyfikować 23 więźniów Polaków, w tym Henryka Lesińskiego.

Z muzeum zamku Hartheim do Instytutu Pamięci Narodowej przesłano płytę CD z fotografiami znalezionych metalowych znaczków rozpoznawczych zamordowanych więźniów Polaków. Na płycie był także znaczek tożsamości Henryka Lesińskiego.

Dane uzyskane z archiwum KL Dachau i KL Mauthausen-Gusen

Na list skierowany do archiwum byłego obozu koncentracyjnego KL Dachau z prośbą o przesłanie kopii dokumentów Henryka Lesińskiego otrzymano informację, że po sprawdzeniu wykazu nazwisk i ksiąg numerów więźniów ustalono okres pobytu Henryka Lesińskiego w obozie od 10.05.1940 do 18.08.1940. W dniu 18 sierpnia 1940 r. został on przetransportowany do KL Mauthausen. Wszystkie pozostałe dokumenty zostały zniszczone przez SS na krótko przed wyzwoleniem.

Kolejny list skierowano do archiwum byłego obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen z prośbą o nadesłanie dokumentów Henryka Lesińskiego i otrzymano informację, że w dniu 3 grudnia 1941 r. Henryk Lesiński został wysłany transportem o kodowej nazwie “KL Dachau HäftlüngsSanatorium”, którym to kryptonimem określano ośrodek eutanazji w zamku Hartheim k/Linzu w Austrii. W dniu 04.12.1941 r. Henryk Lesiński został zamordowany w komorze gazowej w zamku Hartheim. Jak się później okazało Henryk Lesiński został zagazowany 03.12.1941 r.

Dane uzyskane z archiwum zamku Hartheim

W dniu 07.02.2007 r. wysłano list do archiwum byłego ośrodka eutanazji w zamku Hartheim koło Linzu z prośbą o przysłanie kopii dokumentów dotyczących Henryka Lesińskiego. W dniu 23.02.2007 r. otrzymano odpowiedź z informacją, że nie ma tam żadnych dokumentów związanych z Henrykiem Lesińskim. W liście tym proszono o przesłanie zdjęć i biografii Henryka Lesińskiego w związku z tworzeniem w zamku Hartheim ekspozycji o ofiarach ludobójstwa.

W dniu 12.03.2007 r. wysłano do Hartheim list z fotografiami Henryka Lesińskiego i jego krótką biografię

W dniu 04.04.2007 r. przyłano e-mail z ośrodka dokumentacji Hartheim z prośbą o zgodę na wykorzystanie notatki biograficznej i zdjęć Henryka Lesińskiego w nowo tworzonej części ekspozycji ofiar eutanazji w zamku Hartheim. Zgodę wysłano w dniu 05.04.2007 r., dołączając do e-maila skan ostatniego listu Henryka Lesińskiego przed jego zamordowaniem w zamku Hartheim.

Dane z archiwów Auschwitz-Birkenau i ITS w Bad Arolsen

Uzyskano informację, że w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu znajdują się dokumenty z obozów koncentracyjnych Mauthausen i Gusen. Dnia 4 marca 2007 r. wysłano prośbę o przysłanie kopii dokumentów dotyczących Henryka Lesińskiego. Dnia 17 marca 2007 r. otrzymano odpowiedź i kopię karty zgonu Henryka Lesińskiego.

Dnia 30 maja 2007 r. wysłano do International Tracing Service w Bad Arolsen (Niemcy) list i ankietę z danymi Henryka Lesińskiego z prośbą o przesłanie kopii dokumentów dotyczących jego pobytu w obozach koncentracyjnych. Dnia 26 września 2007 r. otrzymano odpowiedź z ITS w Bad Arolsen z kopiami dotyczących Henryka Lesińskiego:

wyciąg danych z dokumentów,
skrócony akt zgonu,
kopie ocalałych dokumentów w KL Dachau i KL Mauthausen-Gusen.

Śledztwo w sprawie eutanazji obywateli Polskich w Hartheim

Dnia 15 grudnia 2009 r. z Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie otrzymano “Postanowienie o umorzeniu śledztwa” (Syg.akt. S 55/05/Zn dn.02.12.2009) w sprawie, podpisane przez Marka Rabiegę - prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W piśmie tym zrelacjonowano wyniki śledztwa i uzasadniono jego umorzenie. Śledztwo to nie wniosło niczego nowego poza zgromadzonymi przez rodzinę faktami i przypuszczeniami co do ostatnich dni życia i śmierci Henryka Lesińskiego.

Dnia 15 stycznia 2016 r. z Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie otrzymano drugie “Postanowienie o umorzeniu śledztwa” (Syg.akt. S 21/14/Zn dn.30.12.2015) w sprawie, podpisane przez Marka Rabiegę - prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Śledztwo to zostało ponownie wszczęte po ujawnieniu w archiwach nowych list więźniów z transportów do Hartheim. Zwrócono przy tym uwagę, że niektórych nazwisk nie udało się odczytać i że nie są to dane ostateczne.

O kwalifikacji Henryka Lesińskiego do eutanazji

Ostatnie miesiące pobytu Henryka Lesińskiego w KL Gusen być może wyglądały następująco:

W lipcu 1941 r. w obozie KL Gusen wybucha epidemia tyfusu plamistego a w sierpniu - epidemia duru brzusznego. Jak wynika z listów, prawdopodobnie w sierpniu-wrześniu 1941 r. Henryk Lesiński znalazł się w Baraku 31, Izba A. Barak 31 był szpitalem obozowym, przeznaczonym dla chorych na biegunkę, obrzęki głodowe i ropowicę.
Podczas jesieni 1941 r. setki więźniów zmarły w wyniku epidemii tyfusu w obozie. Jednocześnie począwszy od sierpnia 1941 r. zarządzono obowiązek zgłaszania przez blokowych więźniów inwalidów i chorych na wyjazd transportem do t.zw. “HäftlüngsSanatorium Dachau”, tzn. do zamku Hartheim k/Linzu, w którym mieścił się zakład eutanazji i w którym gazowano więźniów.
Najprawdopodobniej w październiku 1941 r. Henryk Lesiński, przebywający nadal w Baraku 31 został przeniesiony do Izby B, która przeznaczona była dla ciężko chorych. W wyniku selekcji został uznany za niezdolnego do wyleczenia, a ponieważ w KL Dachau po przesłuchaniach nadano mu kat. 2, został zakwalifikowany do Hartheim, gdzie został zamordowany 3 grudnia 1941 r.